Κοινά στοιχεία και συνήθειες φαίνεται ότι μοιράζονται οι άνθρωποι που ξεπερνούν τα 100 χρόνια ζωής, όπως προέκυψε από παλαιότερη μελέτη που έκανε στην Ελλάδα ο καθηγητής Ενδοκρινολογίας και Παιδιατρικής, Γεώργιος Χρούσος, σε δείγμα περίπου 400 αιωνόβιων Ελλήνων.
Παρουσιάζοντας τα ευρήματα της μελέτης στο 9ο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών, ο κ.Χρούσος επισήμανε ότι ουδείς εκ των συμμετεχόντων υπήρξε παχύσαρκος κατά τη διάρκεια της ζωής του και κανένας τους δεν είχε επεισόδια κατάθλιψης ή δεν αισθάνθηκε μοναξιά. Κάπνιζαν πολύ λίγο ή καθόλου και είχαν κανονικότητα στη μέρα τους. Ήταν επίσης ανθεκτικοί στο στρες, αισιόδοξοι, προσαρμοστικοί και με αυξημένη πνευματικότητα ή θρησκευτικότητα, ενώ ένα άλλο κοινό χαρακτηριστικό τους ήταν πως στην πλειονότητά τους επρόκειτο για «under-achievers», δηλαδή δεν είχαν να επιδείξουν ιδιαίτερα επιτεύγματα. «Υπάρχει μια φράση που αποδίδεται στον Βολταίρο: “αποφάσισα να είμαι ευτυχής, γιατί αυτό βελτιώνει την υγεία μου”. Γενικά αυτοί οι άνθρωποι ήταν ευτυχείς με αυτά που είχαν, αυτάρκεις και ολιγαρκείς» επισήμανε ο κ.Χρούσος.
Πανταχού παρόν το ψυχοκοινωνικό στρες
«Τα τελευταία 70 χρόνια έχουν αλλάξει πολλά. Το προσδόκιμο ζωής έχει αυξηθεί (…), αλλά ταυτόχρονα το ψυχοκοινωνικό στρες είναι πανταχού παρόν και ξεκινάει ήδη από την εμβρυική ηλικία» σημείωσε ο κ.Χρούσος, που κατά την παρουσίαση επικαλέστηκε μελέτες μεταξύ άλλων και από τις ΗΠΑ. «Θα μου πείτε “έχω ψυχοκοινωνικό στρες”. Αυτό θα επηρεάσει τα κύτταρά μου; Η απάντηση είναι δυστυχώς ναι» επισήμανε.
Ποιο είναι το ζητούμενο σε αυτό το σκηνικό; «Όλοι θέλουμε να είμαστε σε μια βασική ομοιόσταση, δηλαδή αν μας συμβεί κάτι στρεσογόνο, να επανερχόμαστε πολύ γρήγορα εκεί που ήμασταν πριν (…) Η καλύτερη κατάσταση είναι να είμαστε αυτό που λέμε ανθεκτικοί, να έχουμε ψυχοσωματική ανθεκτικότητα. Στην αρχαιότητα αυτό το έλεγαν “αταραξία” και σημαίνει ότι αν κάτι μας στρεσάρει, δεν υποφέρουμε πολύ και επανερχόμαστε γρήγορα στη φυσιολογική μας κατάσταση» επισήμανε, υπενθυμίζοντας ότι η χρόνια ενεργοποίηση του συστήματος του στρες συνδυάζεται -μεταξύ άλλων- με αύξηση ορμονών όπως η κορτιζόλη και των κυτοκινών και εκδηλώνεται με ψυχολογικά προβλήματα, κατάθλιψη, εξάρτηση, αντικοινωνική συμπεριφορά, ψυχοσωματικά κλπ.
Ο καθηγητής αναφέρθηκε και στις συννοσηρότητες που συνοδεύουν το υπέρβαρο και την παχυσαρκία, οι οποίες ξεκινούν πλέον περίπου 20 χρόνια νωρίτερα από ό,τι στο παρελθόν, ήδη στην τρίτη δεκαετία της ζωής. Παράλληλα, φαίνεται πως υπάρχει επιτάχυνση της γήρανσης, ενώ πλέον και οι καρκίνοι εμφανίζονται νωρίτερα στη ζωή.
«Ο (καλός για την υγεία και τη μακροβιότητα) τρόπος ζωής είναι πέντε πράγματα: διατροφή, άσκηση, ύπνος, κανονικότητα ύπνου και γευμάτων και διαχείριση στρες. Αν κάνεις αυτά, έχεις ένα πολύ καλό ξεκίνημα. Ξεκινάς ανθεκτικός» είπε ο καθηγητής, επικαλούμενος και τη Διαιτητική του Ιπποκράτη, επισημαίνοντας πως δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα φάρμακα δουλεύουν και μας παρατείνουν τη ζωή, αλλά αφήνοντας να εννοηθεί πως η μακροζωία είναι και θέμα προσωπικών επιλογών.
Ζούμε περισσότερο, αλλά ζούμε με υγεία;
Ζούμε λοιπόν περισσότερο, αλλά ζούμε καλύτερα, χωρίς ασθένειες και αναπηρία; Όπως επισήμανε η ιατρός Καλλιόπη Καλαϊτζή, συνιδρύτρια και chief medical officer της «The Longevity & Wellbeing Clinic», το 2050 ο πληθυσμός των ανθρώπων άνω των 60 εκτιμάται ότι θα διπλασιαστεί και οι άνω των 80 θα τριπλασιαστούν.
«Φαίνεται ότι η επιστήμη αλλά και τα συστήματα υγείας και η πρόοδος του κόσμου έχουν καταφέρει να αυξήσουν το προσδόκιμο της ζωής (life span). Δεν έχουμε καταφέρει όμως να αυξήσουμε τα χρόνια που ζούμε χωρίς ασθένεια και αναπηρία (health span). Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, το 2015, από τα 56 εκατομμύρια θανάτων που κατεγράφησαν, τα 40 εκατ. οφείλονταν σε μη μεταδοτικά νοσήματα, τα οποία θα μπορούσαν να προληφθούν, ήταν δηλαδή αυτό που λέμε “νοσήματα φθοράς”» εξήγησε.
Γιατί συμβαίνει αυτό; Διότι τα συστήματα υγείας είναι, κατά την κα Καλαϊτζή, περισσότερο συστήματα καταπολέμησης ασθένειας και λιγότερο συστήματα υγείας. «Το γεγονός ότι ζούμε πολύ χωρίς να έχουμε καλή υγεία, μπορεί να οδηγήσει σε λίγα χρόνια τα συστήματα υγείας και ασφάλισης σε κατάρρευση. Τώρα είναι η ώρα να αναλάβουμε δράση» επισήμανε και πρόσθεσε πως η καλύτερη υγεία ευνοεί και την οικονομία.
Επικαλούμενη εκτιμήσεις μελέτης της Οξφόρδης, του Χάρβαρντ και του London School of Economics, ανέφερε πως «αν καταφέρουμε να αυξήσουμε κατά ένα χρόνο μόνο, το υγιές προσδόκιμο όλου του πληθυσμού παγκοσμίως, αυτό θα προσέδιδε στην παγκόσμια οικονομία 38 τρισ. δολάρια».
Ωθηση και στην οικονομία, πέρα από την προσωπική ευημερία, δίνει η ισορροπημένη υγεία, σύμφωνα και με τον πρόεδρο της Quest Holdings, Θεόδωρο Φέσσα, ο οποίος επισήμανε πως στις ΗΠΑ πέντε μακροχρόνιες αρρώστιες είναι αυτές που αντιστοιχούν στο 80% της επιβάρυνσης του συστήματος υγείας. «Ένας υγιής άνθρωπος, δουλεύοντας περισσότερο και συμβάλλοντας στην οικονομική ανάπτυξη, σαφώς δίνει άλλη διάσταση σε όλη την οικονομία» σημείωσε, ενώ πρόσθεσε πως πέραν της υγιεινής διατροφής, της ισορροπημένης συμπεριφοράς και της καλής ζωής, ώθηση στην ανθρώπινη υγεία δίνει τα τελευταία χρόνια και η τεράστια πρόοδος της τεχνολογίας, τόσο στο επίπεδο της διάγνωσης, όσο και των wearables (φορετών συσκευών)._
