Γράφει ο Γιάννης Χατζηιωαννίδης
Ανάμεσα στις εκατοντάδες ηχογραφήσεις του Μανώλη Αγγελόπουλου, υπάρχει ένα τραγούδι που δεν έμεινε απλώς στην ιστορία αλλά έγινε συνώνυμο της φωνής του: «Τα μαύρα μάτια σου». Πρόκειται για ένα κομμάτι που ξεπέρασε τα όρια της εποχής του, ταξίδεψε μέσα στις δεκαετίες και έμεινε καρφωμένο στη συλλογική μνήμη των Ελλήνων. Το τραγούδι αυτό αποτελεί ένα σύμπαν συναισθημάτων: πόνο, έρωτα, λαχτάρα, παράπονο, όλα όσα χαρακτήριζαν τον Αγγελόπουλο ως καλλιτέχνη αλλά και ως άνθρωπο. Ο ιδιαίτερος τρόπος με τον οποίο τραγουδούσε, με τη βαθιά, ανατολίτικη χροιά της φωνής του, έκανε το κομμάτι να αποκτήσει ιερότητα, σαν να έβγαινε από το μεδούλι της ψυχής του.
«Τα μαύρα μάτια σου» δεν ήταν απλώς ένα ερωτικό τραγούδι. Ήταν η απόδειξη ότι ο Αγγελόπουλος μπορούσε να μετατρέπει μια απλή μελωδία σε προσωπική εξομολόγηση. Η φωνή του, γεμάτη σπασίματα, αναστεναγμούς και πάθος, διαμόρφωσε μια νέα αισθητική στο λαϊκό τραγούδι, όπου η συγκίνηση είναι πάνω απ’ όλα αυθεντική. Με το κομμάτι αυτό, ο Αγγελόπουλος έγινε φωνή των ανθρώπων που πάλευαν, που αγαπούσαν και πονούσαν χωρίς να έχουν τρόπο να το πουν. Εκείνος ήταν ο τρόπος τους. Και γι’ αυτό το τραγούδι αυτό παραμένει ένα από τα πιο γνωστά του, ένα κομμάτι που δεν τραγουδιέται απλώς—εξομολογείται.
Η ψυχή πίσω από «Τα Μαύρα Μάτια Σου»
Στο επίπεδο της λογοτεχνικής ανάγνωσης, «Τα μαύρα μάτια σου» λειτουργεί σαν μια ποιητική εικόνα του μοιραίου έρωτα. Τα «μαύρα μάτια» ξεφεύγουν από την κυριολεξία και γίνονται σύμβολο:
σύμβολο ομορφιάς
σύμβολο μαγνητισμού
σύμβολο κινδύνου
σύμβολο νοσταλγίας
σύμβολο παράδοσης σε κάτι ανεξέλεγκτο
Η μαύρη απόχρωση φέρει μέσα της το κρυμμένο, το άγνωστο, το βαθύ. Είναι τα μάτια που μπορείς να βυθιστείς μέσα τους, αλλά και να χαθείς. Αυτή η διπλή φύση του έρωτα—ελκυστική και οδυνηρή—είναι και η ουσία της ερμηνείας του Αγγελόπουλου. Ο τρόπος που τραγουδά το κομμάτι αποκαλύπτει κάτι ακόμη:
Ο Αγγελόπουλος δεν τραγουδά έναν έρωτα· τραγουδά την ίδια του τη ζωή.
Μεγαλωμένος σε μια δύσκολη εποχή, άνθρωπος των δρόμων, της περιπλάνησης και των αγώνων, κουβαλούσε μέσα του ένα ατελείωτο φορτίο συναισθημάτων. Και το τραγούδι αυτό μοιάζει σαν να λειτουργεί ως άνοιγμα της καρδιάς του—σαν να απευθύνεται όχι μόνο σε μια γυναίκα, αλλά σε όλα όσα αγάπησε και πόνεσε. Γι’ αυτό και το κομμάτι έχει τη δύναμη να συγκινεί ακόμη και σήμερα:
Γιατί δεν είναι απλώς ερωτικό.
Είναι μια λαϊκή, ποιητική κραυγή που περνάει από τον πόνο στην ομορφιά και από την ομορφιά στην αιωνιότητα. Για τον Αγγελόπουλο, το τραγούδι αυτό λειτούργησε σαν μυστήριο καθαγιασμού. Μέσα από τις στροφές του επιβεβαίωσε ότι είναι κάτι περισσότερο από τραγουδιστής: είναι ένας αφηγητής της ψυχής του λαού. Η ερμηνεία του συγκλόνισε γιατί ήταν αληθινή. Δεν υποκρινόταν, ζούσε το τραγούδι τη στιγμή που το έλεγε. Και ο κόσμος το ένιωσε.
Με τα χρόνια, «Τα Μαύρα Μάτια Σου» έγινε κάτι ακόμη μεγαλύτερο: ένα σύμβολο της καριέρας του, το τραγούδι που τον απογείωσε και τον καθιέρωσε ως έναν από τους σημαντικότερους λαϊκούς ερμηνευτές που πέρασαν ποτέ από την Ελλάδα. Για πολλούς, είναι το απόλυτο τραγούδι του Αγγελόπουλου, για άλλους, είναι η φωνή των παιδικών τους χρόνων. Για όλους, όμως, είναι μια στιγμή που δεν ξεθωριάζει.
Και έτσι, κάθε φορά που ακούγεται ο πρώτος στίχος, είναι σαν ο ίδιος ο Μανώλης Αγγελόπουλος να ξανανεβαίνει στη σκηνή. Να μας κοιτά στα μάτια, να τραγουδά για όσα αγάπησε και πόνεσε. Και να μας θυμίζει γιατί το «Τα Μαύρα Μάτια Σου» δεν ήταν απλώς μια επιτυχία. Ήταν — και παραμένει — η μεγάλη του στιγμή.
