Του Γιάννη Χατζηιωαννίδη
Υπάρχουν κινηματογραφικές ταινίες που, πέρα από τη μυθοπλασία, λειτουργούν σαν χρονικοί καθρέφτες. Καταφέρνουν να αποκαλύψουν όψεις του μέλλοντος που, όταν αυτό τελικά έρχεται, μας χτυπά κατακέφαλα. Ο RoboCop του Πολ Βερχόφεν που κυκλοφόρησε στις στις 17 Ιουλίου του 1987, είναι μία τέτοια ταινία: ένα χειμαρρώδες βίαιο σενάριο, πλημμυρισμένο με κοινωνική σάτιρα και ταυτόχρονα, μια διαχρονική προφητεία για την εποχή μας. Φαντάσου λοιπόν να απολαμβάνεις μια ταινία του ’87, χωρίς ίχνος internet, πριν εμφανιστούν τα drones και πριν η ιδιωτικοποίηση γίνει φονική πολιτική. Ξαφνικά λοιπόν αισθάνεσαι πως μια σκοτεινή προφητεία ξεδιπλώνεται μπροστά σου. Το RoboCop ήταν ένας εφιάλτης που, με σαρδόνιο χαμόγελο, κοιτούσε το 2025 στα μάτια. Και τώρα, κοιτάμε εμείς αυτόν τον καθρέφτη και αναρωτιόμαστε: μήπως η ταινία δεν πρόβλεψε το μέλλον… αλλά το δημιούργησε;
Πάμε λοιπόν να εξετάσουμε το σενάριο του RoboCop (1987) και πώς αυτό συνδέεται σήμερα με την πραγματικότητα που βιώνουμε. Είναι μια αντιστοίχιση που μας αποκαλύπτει πως η ταινία δεν ήταν απλώς φανταστική, αλλά προφητική σε σημαντικά επίπεδα:
1. Η ταφόπλακα της πόλης του Detroit
Η πόλη που είδαμε στην ταινία, ηταν ένα νεκροταφείο από σκουπίδια, βία και εγκατάλειψη. Και δεν ήταν μύθος καθώς χρόνια μετά η εικόνα του Detroit έκανε πραγματικότητα την πόλη της ταινίας. Πτώχευση, χάος, σύγχρονη παρακμή. Το RoboCop δεν προφήτευσε, κατέγραψε σε μαύρη μελάνη την κατάπτωση μιας πόλης.
2. Η νυχτερινή μαγεία της ιδωτικοποίησης
Μια εταιρεία που αγοράζει την αστυνομία, που ελέγχει την ασφάλεια, που συμβλέπει οικονομικά συμφέροντα με τον κρατικό καταναγκασμό. Ένας εφιάλτης γεμάτος συμβόλαια, εκκωφαντική βία και συστημική εξουσία. Η ταινία δεν έκανε σάτιρα. Έχτισε έναν κόσμο που ήδη υπάρχει.
3. Ενα ρομπότ πριν την εποχή του
Ο RoboCop δεν ηταν απλώς ένας αστυνομικός με πανοπλία. Ήταν ένα δημιούργημα που ξεπήδησε από την πιο σκοτεινή φαντασία, ένα ανθρωποειδές κατάλοιπο, ένα είδος θεός, εγκλωβισμένος μέσα στο σενάριο. Πού τελειώνει ο άνθρωπος, πού αρχίζει η μηχανή; Το RoboCop θέτει το ερώτημα χίλια χρόνια πριν το σκεφτεί η Silicon Valley.
4. Επιδημία βίας κι ένα ρομπότ που δεν ξέρει να ανεβαίνει σκάλες
Το ED‑209 (RoboCop) καταρρέει ξαφνικά σε μια σκάλα. Η μοίρα της τεχνολογίας που τιμωρείται από την ίδια της την υπεροψία. Ένα από τα πιο έντονα κωμικά στιγμιότυπα αποκτά τραγική στροφή: η τεχνολογία, όσο εξελιγμένη κι αν είναι, παραμένει ανίκανη να νικήσει την ανθρώπινη φύση και τα όριά της.
5. Μέσα και διαφημίσεις: οι φωνές ενός σαπιοκάναλου κόσμου
Τα τηλεοπτικά διαλείμματα στην ταινία δεν είναι απλώς σκηνές. Είναι κράξιμο στην απάθεια, στον εθισμό μας στην πληροφορία, στην οθόνη που σκοτώνει τη συνείδηση. Ειρωνικό, τρομακτικό ένα είδος δημοσιογραφικού κάλλους που ξεσκεπάζει το φως και κρύβει το σκοτάδι..
6. Ανθρωπιά μέσα στο κρύο μέταλλο
Στη μέση του μίσους και της τεχνητής πανοπλίας, ένας άντρας ξαναβρίσκει τον εαυτό του. Ο RoboCop ξυπνάει μέσα στο κουφάρι του. Αναζητά, θυμάται, επαναστατεί. Κι εκεί, στην καρδιά του μηχανικού ήρωα, ανθίζει η ελπίδα: η ανθρώπινη συνείδηση δεν παραδίδεται εύκολα.
Συμπερασματικά το RoboCop δεν είναι απλώς ενας ψυχρός δολοφόνος στην υπηρεσία του καθήκοντος, αλλά είναι η ταινία που σατίρισε με ωμή βία το μέλλον. Η ταινία είναι ένας καθρέφτης που βλέπει βαθύτερα από τη ζωή. Μας δείχνει πού πηγαίνουμε όταν αφήνουμε την εξουσία, την τεχνολογία να διαφεντεύουν τον άνθρωπο. Το πιο τρομαχτικό; Δεν ήταν προφητεία. Ήταν μια υπενθύμιση: το μέλλον, ακόμη κι αν φοβίζει, ανατέλλει από εμάς. Εκείνη η ταινία, λες και θεώρησε ότι το παρόν δεν το βλέπουμε καλά. Μας έδειξε τι γίνεται όταν η τεχνοκρατία συναντά το μονοπώλιο, όταν το ιδιωτικό υπερβαίνει το δημόσιο, και όταν η βία πακετάρεται σε εξώφυλλο “ασφάλειας”. Το RoboCop δεν βρίσκεται πλέον στις αίθουσες, ίσως κάποιοι από εμάς να έχουμε την ταινία στην συλλογή μας, αλλά το βασικό είναι ένα. Το RoboCop είναι στη ζωή μας.
